‘Koç ola­cak Kuzu ağıl önün­de belli olur­muş’

Bizde ‘Söz uçar yazı kalır’ diye bir öz­lü-söz var­dır. Bu ‘deyim’, söy­le­nil­di­ği dö­nem­de, sözün ku­lak­tan ku­la­ğa ulaş­ma­sı­na kar­şı­lık, bu­lun­du­ğu yer­den ha­re­ket ede­me­yen ya­zı­nın çok ki­şi­ye eri­şe­me­ye­ce­ği­ni tel­mih et­mek­tey­di. Anlam kay­ma­sı­na yol açan zaman, de­yi­min ‘Söz uçup gider, ka­lı­cı­lı­ğı ol­ma­dı­ğın­dan kay­bo­lur, yazı ise daha ka­lı­cı ve daha uzun ömür­lü­dür’ şek­lin­de şerh edil­me­si­nin za­ru­re­ti­ne kapı ara­la­mak­ta­dır.
1961 yı­lın­da söy­le­nil­miş, ama kayıt al­tı­na alın­ma­mış bir sözün gü­nü­mü­ze ulaş­ma­sı ne­re­dey­se im­kân­sız gibi bir şey­dir. Ulaş­sa da, kar­şı­mı­za, fark­lı ver­si­yon­lar şek­lin­de as­lın­dan uzak­laş­mış ola­rak çıkar. Oysa yazı öyle midir? Nasıl ya­zıl­mış­sa öy­le­ce in­ti­kal eder.
İşte size ko­nuy­la il­gi­li güzel bir örnek:
Kü­tüp­ha­nem­de, 1961 yı­lın­dan baş­la­yan zen­gin bir El­bis­ta­nın Sesi ga­ze­te­si ar­şi­vi bu­lun­mak­ta­dır. Ara ara in­ce­le­di­ğim bu arşiv, bana, o gün­den gü­nü­mü­ze ya­zıl­mış bir mek­tup gibi gelir. Ya­yım­lan­dık­la­rı ta­rih­ler­de­ki olay­lar si­yah-be­yaz filim şe­ri­di gibi geçip gider göz­le­ri­min önün­den. Do­ğu­mum­dan ön­ce­ki bir ta­rih­te baş­la­yan ar­şi­ve bak­tık­ça ge­ri­ye doğru ya­şa­rım. Olay­lar ve ki­şi­ler ta­nı­dık gelir. Oku­du­ğum ga­ze­te say­fa­la­rın­da­ki ha­di­se­ler adeta ora­day­mı­şım hissi verir bana. Ya­şa­ma­dı­ğım, gör­me­di­ğim bir olayı oku­du­ğum­da şa­hi­di du­ru­mu­na ev­ri­li­ve­ri­rim.
‘Ha­ra­bât eh­li­ni hor görme zâkir / De­fi­ne­ye mâlik vi­râ­ne­ler var?’ sö­zü­nün hayat bul­du­ğu, nice kıy­met­li bil­gi­le­re ula­şı­yo­rum bu ar­şiv­le.
Ya­zı­mız­la ala­ka­lı kıs­mın­dan bah­se­decek olur­sak…
‘Ben kaç şiir def­te­ri yır­tıp attım’ diyen Ab­dur­ra­him Ka­ra­koç’un yır­tıp at­tı­ğı def­ter­ler­den bi­rin­de 19 Ağus­tos 1961 ta­rih­li ve ‘Gü­zel­le­me’ baş­lık­lı bir şiiri de olsa ge­rek­tir. Şah­sen ben, ga­ze­te say­fa­la­rın­da rast­la­ya­na dek, bu şiiri hiç­bir yerde gör­me­mi­şim­dir.
Hangi şiiri mi de­di­niz?..
İşte şu:

Gü­zel­le­me
Bir güzel tö­re­miş ye­ni­den yeni
Bin­bo­ğa da­ğı­nın etek­le­rin­de
Vurdu han­çer ile öl­dür­dü beni
Ku­ru­du al kanım bi­lek­le­rin­de.

*

En­dâ­mı bir ayrı özel­lik sak­lar
Taze açmış güle ben­zer du­dak­lar
Gü­lün­ce kı­za­ran pembe ya­nak­lar
Bal olur arı­nın pe­tek­le­rin­de

*

Vi­la­ye­ti Maraş ka­za­sı Afşin
Ye­ni­ce dol­dur­muş 17 yaşın
Tabir caiz olsa öl­çü­sü şah­sın
Yok derim Tanrı’nın me­lek­le­rin­de.

*

Fil­di­şin­den daha beyaz el­le­ri
Ben­li­ği­mi ben­den aldı ben­le­ri
Sabah akşam kara gözlü bir peri
Gezer Ka­ra­koç’un di­lek­le­rin­de

*
Ab­dur­ra­him Ka­ra­koç

Kay­nak: El­bis­ta­nın Sesi, yıl 1, sayı 20, 19 Ağus­tos 1961.
*
Sade Ka­ra­koç’un şi­iri­ne mi? Tabii ki hayır. İlk kez oku­du­ğum şi­ir­le­ri­ne rast­la­dı­ğım şa­ir­ler­den biri de Ha­ya­ti Vasfi Taş­yü­rek’tir:

Ço­ba­noğ­lu
Şimdi vakıf oldum dert­li ha­li­ne
Bu ne kadar derin his Çoban Ali
Huk­mey­di san­dım dağ­lar sa­lı­na
Ka­va­lın­dan çıkan ses Çoban Ali

*

Ko­yak­lar­da bölük bölük kal­mış kar
Kek­lik suya inmiş Ağ­de­re şır­lar
Tu­run­cu ma­zı­lar yem­ye­şil çam­lar
Bu ne dekor bu ne süs Çoban Ali

*

Dilim ta­ka­sı­na niçin va­rı­yon
Şen yurt­lar­da neden melûl du­ru­yon
Yâ­ri­yin üs­tü­ne yâr mı arı­yon
Doğ­ru­su aş­kı­na pes Çoban Ali

*

Ben de ilk yâ­rim­le olay­dım keşki
Belki yı­kıl­ma­dı gön­lü­mün köşkü
Ayten’den Ayşe’nin te­miz­dir aşkı
Ta­şı­ma kal­bin­de yaş Çoban Ali

*

Ha­ya­ti Vasfi’yim gel­dim li­sa­na
Söy­le­yin sö­zü­mün so­nu­nu bana
Azık ge­ti­ri­yor gül Ayşe’n sana
Küs­tü­rür­sün onu kes Çoban Ali

*
Şair Ha­ya­ti Vasfi Taş­yü­rek

Kay­nak: El­bis­ta­nın Sesi, yıl 1, sayı 24, 23 Ağus­tos 1961.

Oğlum’a öğüt­le­rim
Ey oğul sö­zü­yün sa­hi­bi olsa
Bu pisin ötesi boş­tur de­dir­me
Her la­ti­fe­yi yap den­gi­ni bul da
Bu­nun­la eğ­len­mek hoş­tur de­dir­me.

*

Eğer bu­lu­nur­san biraz iler­de
Bu halin has­mı­nı dü­şü­rür derde
Sakın kol­tuk, veya beş para yerde
Vasfi’yi pe­şin­den koş­tur de­dir­me.

*

Bir aşk ataş olsa yansa gön­lün­de
Kara saçlı âhı alma öm­rün­de
Bir­bi­ri­ne uysun sözün özün­le
Bu­nun­la dost olmak suç­tur de­dir­me

*

Eri­şir­se ben­siz sana bu hitap
Kal­maz yü­re­ğin­de zer­re­ce azap
Ba­ban­dan va­si­yet ne ya­par­san yap
İlla ki ken­di­ne puşt­dur de­dir­me.

*
22 Mart 1962

Zen­gin­lik yal­nız­ca mal ve para ile olmaz; bin-bir ha­li-çe­şi­di var­dır. Ki gönül zen­gin­li­ği de bun­lar­dan bi­ri­si.
İşte, bu gönlü zen­gin­ler­den biri de âşık Mah­zu­ni Şerif’tir. Ken­di­si­ne kö­tü­lük edeni, ‘Aklı bas­say­dı böyle de­mez­di veya böyle dav­ran­maz­dı’ diye hoş gören ve hiç­bir zaman hiç kim­se­den vaz­geç­me­yen bir gön­lün sa­hi­biy­di o…
Bu ka­na­ate; Bay­ram Bilge Toker’in te­le­viz­yon prog­ra­mı­na bağ­la­na­rak ‘Ağa­bey!’ diye hitap et­ti­ği Ab­dür­ra­him Ka­ra­koç’a it­ha­fen yaz­dı­ğı şiiri oku­du­ğu an var­mış ve kendi ken­di­me ‘Bü­yük­le­rin hoş­gö­rü­le­ri de büyük, dert­le­ri de…’ de­miş­tim.
De­miş­tim, amma bunu ya­şı­nın iler­le­miş ol­ma­sı­na ver­miş­tim.
Oysa, ‘Koç ola­cak Kuzu ağıl önün­de belli olur­muş’ sözü ne özlü bir söz­müş.
Doğum ta­ri­hi­ni, genel kabul gören 3 Ocak 1940 ola­rak kabul eder­sek, 21 ya­şın­da El­bis­tan’ın en cev­val şa­iri­ne hi­ta­ben yaz­dı­ğı şu şi­iri­ne rast­la­yın­ca ‘Koç ola­cak kuzu ağıl önün­de belli olmuş da biz geç fark et­mi­şiz’ dedim:

Ahmet Çıtak’a say­gı­la­rım­la
Güzel El­bis­tan’ın koca Çı­ta­ğı
Mü­şer­ref ol­ma­nın müp­te­la­sı­yım.
Dağ­la­rı­nız koç yi­ği­din otağı
Sıla has­re­ti­nin amâ­da­sı­yım.

*

Cûş u faal mıdır Sö­ğüt­lü çayı
Ceyh u re­van­mı­dır Cey­han’ın suyu
Mu­ha­lif mi size Kul Hamit Dayı
As­ker­lik dos­tu­nun mah­du­ma­sı­yım.

*

Sız­lar de­ru­num­da vus­la­tın zahmi
Bir kula has­ret­lik emri ilah mı
Sa­vaş­ta mı sizle şok Hafız Rahmi
Ben o dev­rin sif­tah na­fa­ka­sı­yım.

*

Çıtak Emmi bin­bir güllü bah­çe­sin
Cem-i rey­ha­nız­la bağ­rı­ma esin
Ta­nı­mam Boz­kurd’u bil­mem leh­ce­sin
Çünkü dost gör­me­nin fu­ka­ra­sı­yım.

*

‘Men aref’ il­mi­ni oku­yan hoca
Bence gider gelir günde mih­ra­ça
Be­ni-âdem Hak ka­tın­da en yüce
Ehli beyt ra­hı­nın tu­ra­ba­sı­yım.

*

Hey hat nefse biat etme hey ati
Feh­me­de-gör hırsı olan biatı
Çıtak Emmi evde midir Ha­ya­ti
Ben aşık sev­me­nin âşi­na­sı­yım

*

Hayat bah­çe­sin­de insan bir çiçek
Devri açıp sol­mak kı­ya­me­te dek
Gerçi bil­mez beni Af­şin­li Uçak
Çünkü âşık­lı­ğın zerre pa­sı­yım.

*

Alem­bey­li Hacı Lütfü ho­cam­dı
Elli üçte ecel me­yi­ne kandı
Şi­ir­ci kah­ra­man Durdu Efen­di
Der ki Er­çe­ne’nin ha­fı­za­sı­yım.

*

Çıtak Emmi bitti m’ola ya­zı­nız
Belki bir ay sonra baş­lar bu­zu­nuz
Ne­re­de­dir Ali Ka­ra­göz’ünüz
Der m’ola aşk­lar ej­der­ha­sı­yım.

*

Üç turna bir­leş­se bir katar tutar
Kib­ri­le kal­kan­lar küf­rü­le yatar
Pahıl âşık aşkın pa­ha­lı satar
Ben dost pa­za­rı­nın be­da­va­sı­yım.

*

Mah­zu­ni Şerif’im Cı­rık­lı soyum
Afşin’e bağ­lı­dır Ber­çe­nek köyüm
Çıtak Emmi ce­va­bı­nı bek­le­rim
Mu­hab­bet şeh­ri­nin pos­ta­cı­sı­yım.

*
Şerif Çırık
Ord. Okul Tekn. Asb. 2 Bl.
29.9.1961 Ba­lı­ke­sir

Kay­nak: El­bis­ta­nın Sesi, yıl 1, sayı: 70, 8 Ekim 1961.
*
Evet, ben geç fark etsem de, o dö­ne­min en iyi şa­ir­le­ri ara­sın­da ye­ri­ni alan Ahmet Çıtak ken­di­ne söy­le­ni­len sözü tar­tıp ede­ri­nin ağır­lı­ğı­nı söy­le­mek­ten im­ti­na et­mi­yor. Ha­ya­tın teri ve gön­lün pı­na­rı şi­irin şa­iri­ni met­he­de­rek yaz­dı­ğı ce­va­bi şiiri bir­lik­te oku­ya­lım:

Ba­lı­ke­sir’den Şerit Çırık’ın Ahmet Çı­ta­ğa yaz­dı­ğı şiire cevap
Bir kıy­met­li mek­tup sal­mı­şın bize
Üç gün sonra bura ge­lik­tir dos­tum
Ma­na­sı­na bak­tım de­ru­ni­ni­ze
Ha­zi­ne-yi Rah­man do­luk­tur dos­tum.

*

Kırk yıl­lık şa­irim 65 yaşım
Üç yüz kadar âşık ağ­rıt­tı başım
Tak­di­re şa­yan­dır gör­me­dim eşin
Ru­hu­nuz um­ma­na da­lık­tır dos­tum.

*

Bil­di­ri­yon ehli bey­tin ha­lın­dan
Nuri çeşmi ayır­dı­lar gü­lün­den
Ker­be­la’da zalım Yezit elin­den
Şehit olup rengi so­luk­tur dos­tum.

*

Bu bir hik­met idrak etmez feh­mi­miz
Get­tik­çe yü­rek­te artar zah­mi­miz
Has­mı­nı gö­rün­ce Hafız Rahmi’miz
Koska şişer sanki cu­luk­tur dos­tum

*

Ha­ya­ti Vasfi’yi düz­me­li başa
Ha­ki­kat sar­fe­den söy­le­mez boşa
Kul Hamit ne dese ge­ti­rir hoşa
Gö­zü­ka­ra kay­pak ba­lık­tır dos­tum.

*

Boz­kurt ak­ru­ba­mız ilham al­mış­tır.
Kitap yazıp her ta­ra­fa sal­mış­tır
Kırk ya­şın­dan sonra şair ol­muş­tur
Bir irfan yo­lu­nu bu­luk­tur dos­tum.

*

Şa­ir­ler ya­ta­ğı aslan yur­du­muz
Ulema, âşık­tır bir­çok fer­di­miz
Bir tane yaz­mış­sın iki Durdu’muz
Şa­ir­lik­te mey­dan alık­tır dos­tum.

*

Cafer Uçak terk-i sanat ey­le­di
Genç ya­şın­da biraz türkü söy­le­di
Lütfü Hoca me­zar­lı­ğı boy­la­dı
Vade hitam bulup ölük­tür dos­tum

*

Yaz­ma­dı­ğın şa­ir­le­ri sa­ya­lım
Nazar eyle ad­la­rı­nı du­ya­lım
Ab­dur­ra­him Ka­ra­koç’u di­ye­lim
Şa­ir­lik hü­ne­rin bi­lik­tir dos­tum

*

Bir daha var sön­mez âşık fe­ne­ri
Bin bir çeşit icat eder hü­ne­ri
Zi­ra­at me­mu­ru Durdu Gü­ne­ri
Ni­ce­si­ni yere ça­lık­tır dos­tum.

*

Ab­dur­rah­man Çıtak 6. oğlum
Şa­ir­lik­te tamam bir hiza boy­lum
So­ya­dı Koca’dır Er­çe­ne köy­lüm
Çer­kez­le­re çalım kı­lık­tır dos­tum.

*

Şa­ir­lik­te mahir Ulvi Eren’i
Hay­kı­rır­sa dil­den atar fi­re­ni
Ba­ba­sı Çı­ta­ğın sadık ya­re­ni
Din imanı bolat çe­lik­tir dos­tum.

*

Meh­met Göçer şair ham iken yetti
El­bis­tan’da gelip gül gibi bitti
Mek­tep mü­fet­ti­şi ola­rak gitti
Ne­ca­ti Tokat’ta ka­lık­tır dos­tum.

*

On iki daha var bil­mi­yom adın
On bi­ri­si erkek bi­ri­si kadın
Zaman azdı gör­mek dün­ya­nın tadın
Si­tem­den gön­lü­müz yı­lık­tır dos­tum.

*

Gönül mah­sun as­rı­mı­za dar­gı­nım
Va­tan­da­şı dü­şün­mek­ten yıl­gı­nım
Naz edi­yor Halık’ıma kır­gı­nım
Böyle güne bizi sa­lık­tır dos­tum.

*

Mu­kad­des va­zi­fen Resûl’ün yolu
Mü­ca­hit şe­re­fi dün­ya­nın malı
Adı şirin Ba­lı­ke­sir’in balı
Siz­le­re nasip oluk­tur dos­tum.

*

Ahmet Çıtak dil­den koy­maz Huda’sın
Se­lâ­met na­mı­na söy­ler se­da­sın
Esir­ge­sin Türk’ün bayı ge­da­sın
İsti­nat­gâ­hı­mız Halık’tır dos­tum.

*
Ahmet Çıtak

Kay­nak: El­bis­ta­nın sesi, yıl 1, sayı: 91, 31 Ekim Salı 1961

**
Mur­ta­za Gün­doğ­du isim­li bir şair de, ga­ze­te ara­cı­lı­ğıy­la Ulvi Eren’e şu şiiri ya­zı­yor:

Kar­de­şim Ulvi Eren’e
Ulvi boşa yorma ken­di­ni böyle
Şim­di­ki şa­hıs­lar falla ta­nı­nır
An­la­maz in­sa­na sen hemen söyle
Lâ-şek­ki he­pi­si malla ta­nı­nır

*

Cünun eder eflâk böyle ne­zâ­ni
Değer sev­mez hu­cür­la­rı ya­za­nı
Kimse bil­mez şa­hi­ka­da ge­zâ­ni
Ma­ka­mı mad­de­lik yolla ta­nı­nır

*

Nâdan des­ter harap etti ci­ha­nı
Acı­rım fi­ki­re çekti yu­ha­rı
Hani seven yiğit Nabi Ni­ha­ni
Kal­leş­çe te­kel­lüm dille ta­nı­nır

*

Değer ..tı bu meb­la­ğı kap­lı­ğa
Fakir mer­düm ya­ra­mı­yor sap­lı­ğa
Kıy­met nerde asa­le­ti nab­lı­ğa
Aşı­ya­nı radyo pille ta­nı­nır

*

Abit­li­ği kayıp etti ezelî
Ta­sal­lut­lar ara yerde ge­ze­li
Değer demin ra­ali­ti gü­ze­li
Rakı, şarap, esrar külle ta­nı­nır

*

Aç gözün olmaz mı vic­da­nı kaba
Sa­vu­rur ef­kâ­rı elin­de taba
Böy­le­si mü­cer­ret ol­ma­yan baba
Şe­re­fi ol­ma­yan dölle ta­nı­nır

*

Mur­ta­za der Ulvi Eren’i seçek
Şimdi mert ye­ri­ne kal­leş­le köçek
Ya­ra­maz el­la­ğa ..​aalit koşak
Muh­te­ri mu­na­fi elle ta­nı­nır

*
3 Mart 1962
Mur­ta­za Gün­do­ğan

Ulvi Eren’in Cc­va­bı­nı da bir­lik­te oku­ya­lım:

’Kar­de­şim Ulvi Eren’e’
baş­lık­lı şiire cevap
An­la­maz sö­zün­den, ol­ma­yan arif
Sebep nedir seni üzen Mur­ta­za
Acep neyi etmek is­te­sin tarif
Şi­ve­yi ace­mi­ce yazan Mur­ta­za

*

Falı bil­mem sen bari izahı
Mıs­ra­la­rın nahoş hem de mi­za­hi
Açık konuş seçer misin ni­za­hi
Ta­nın­ma­dım diye kızan Mur­ta­za

*

Sadık muk­min çok­tur ne­bi­yi seven
Aşkı ilâ­hiy­le bağ­rı­nı döven
Bilir misin kim­dir ken­di­ni öven
Bahr-i müş­ki­lat­ta yüzen Mur­ta­za

*

Ha­ta­dan mü­nez­zeh ola­maz beşer
Ancak melez olan kı­ya­met­ten düşer
Cahil esir olur ilim hür yaşar
Mev­sim­siz dö­kül­mez hazân Mur­ta­za

*

Terk et Fa­ri­si­yi Türk­çe­ye geçek
Ga­li­ba ak­lı­nı boz­muş­tur köçek
Gayen ça­kış­mak­sa bir anket açak
Tel­le­re ve­re­lim düzen Mur­ta­za

*

Al­tın­cı mıs­ra­da hak­lı­sın biraz
Gör­düy­sen ebe­bey­nin­den garaz
Ner­mit­lik şi­fa­sı ol­ma­yan maraz
Genç yaşta ha­yat­tan bezen Mur­ta­za

*

Ha­yal-i aşk ile ken­dim­den geç­tim
Bab-ı ne­za­ke­ti elim­le açtım
Ben kendi ye­ri­ne za­tı­nı seç­tim
Gay­ret gös­ter şöh­ret kazan Mur­ta­za

*

Mak­sa­dın Ulvi’ye ver­mek­se akıl
Ka­rış­maz cev­he­rin içine çakıl
Bir mür­şid ka­mi­lin pe­şi­ne takıl
Rah-i fe­la­ket­te gezen Mur­ta­za

*
12 Mart 1962
Ulvi Eren

Ya­zı­sı biz­le­re ula­şan ve sözü ku­la­ğı­mız­da kalan o dönem şa­ir­le­ri­nin şi­ir­le­rin­den ör­nek­ler ya­yım­la­ma­ya devam ede­ce­ğiz. Cümle geç­miş­le­ri­mi­ze rah­met di­lek­le­rim­le…

Ez­cüm­le:
Ördek uçar kaz uçar
Çürük yapı tez uçar
Çok eski darb-ı mesel
Yazı kalır söz uçar.