Hanım ile eve doğru giderken çocukluğumda namaz kıldığım Pınarönü (Ağalar)  Cami’sinin yıkılmasına şahit oldum.

Depremden sonra ağır hasarlı raporu verilmiş olacak ki operatör dev ekskavatör kepçenin dişi ile yıkımı gerçekleştirmek için kolanlarına vuruyordu acımasızca…

33 yıl memleketten ayrı kalan birisi olarak memleket özlemi yüreğini dağlıyor insanın… Her yıl iznimi genelde Afşin’de geçirirdim. Şimdi ise emekli oldum geldim memleketime…

Her izine gelişte ya bir komşunun ya da akrabanın toprak evi harabeye dönmüş. Okuduğum iki ilkokulu da yıkmışlar.

Yıkılan ne ev ne okul ne de cami, enkaz altın da kalan anılar…

Çocukken kışın bir metre karda ve ayazda donarak camiinin içine gireriz namaza… Sobanın başına doluşur, ellerimizi uzatır, ovalarız. Buzlarımız yavaş yavaş çözülmeye başlar. Soba ama dev gibi tam caminin ortasında… Gövdesinin üstü ve ilk borusu kıpkırmızı… Caminin her yeri sımsıcak sarıyor insanı…  Bedeni ısıttık sıra ruhumuzda… “Allah’ü Ekber” ile Yüce Yaradan’ın huzurunda…

Camideki büyüklerimiz şefkatli elleriyle başımızı okşar. Şalvarlarının geniş cebinden çıkardıkları şekerleri ikram ederlerdi. İşte o güzel insanların çoğu Hakk’ın rahmetine kavuşmuş! Allah mekânı cennet etsin. Kim bize şeker ikramında bulunacak?

Caminin karşısında bulunan ilkokul birinci sınıfı okuduğum Atatürk İlkokulu depremde değil, daha önce miladını doldurmuş yıkmışlar. İkinci sınıftan itibaren okuduğum Efsus İlkokulu da aynı akıbete uğramış.

Atatürk İlkokulu’nun giriş kapısında horozlu şeker satan İreşit Emmi aklıma geldi birden. “Ah, İreşit emmi, ah!” Teneffüs zili çalınca koridor, merdiven ve bahçeden bir hışımla koşardık horozlu şeker almaya. Geçimini bununla sağlardı. İri yarıydı İreşit emmi! İlk defa görenler çekinirlerdi. O iri yarı adamın ne kadar yufka yüreğe sahip olduğunu öğrendikten sonra “İreşit emmi, İreşit emmi!” diye yanından ayrılmazdı çocuklar. Parası olmayanlara da bedava verirdi horozlu şekerlerinden. İreşit Emmi mi rahmetli olmuş!

Okulun bulunduğu alan eskiden mezarlıkmış! Okul bahçesinde yapılan bir kazı sırasında kemiklerin çıktığını görmüştüm. Toplanan kemikleri yeni mezarlığa götürmüşlerdi.

Öğretmenimiz mendil kapmaca ve yağ satarım, bal satarım, oynatırdı.

Okulun bahçesinde hafta sonları da futbol maçı yapardık mahallenin çocuklarıyla…

O eski günler film şeridi gibi gözümün önünden aktı geçti.

Bu sıra ekskavatör operatörü dev kepçenin dişi ile anılarımı enkaz altında bırakmaya devam ediyordu. Her vuruşta yüreğim parçalanırken, gözyaşlarım da yanaklarımdan süzülerek oturduğum kaldırımla buluşuyordu.

Gözyaşlarımı silerken sağa doğru döndüğümde az ileride elektrik direkleri gözüme ilişti. İki elektrik direği arasında ok atma yarışı yapardık. Bir defasında yayı gerdirdim, arkadaşlar oku “Atmaaaaa!” demelerine kalmadan ok yaydan çıkmıştı bir kere. Havada “vızlayarak” gitti, diğer elektrik direğinin dibindeki ara yoldan çıkan komşunun ensesine. Komşu hızınan dönüp bize doğru geldi. Ucu çivili ok da elindeydi. Gelirken ikide birde eliyle ensesini kontrol ediyordu. Yanımıza geldiğinde eli kan olmuştu. “Kim attı oku?” “Ben attım,” der demez, can havliyle kulağımın dibine okkalı bir tokat patlattı ki yıldızları saymadım desem yalan olur. Bununla kurtulduğuma sevinmiştim. Komşu giderken hala eliyle ensesini kontrol ediyordu iki de bir…

Çocukluk işte!

Depremde ve daha önce yıkılan bahçeli toprak evlerin duvarlarının kenarları aşısız hakiki kıpkırmızı güllerle bezenir ve mis kokularını yayarlardı etrafa. Aşılı güller vakti geldiğinde aynen bir meyve gibi toplanır, gül şurubu, gül reçeli yapılırdı. Tadına mı? Doyum olmazdı.

Toprak evlerin damlarında yazın akşam yatarken gökte yıldızları sayardık. O pırıltılı yıldızların altında kavak ve selvi ağaçlarının hışırtıları ise ninni gibi gelirdi. Hafif esen yelin bahçelerden getirdiği mis gibi iğde kokusunu da içimize çekerdik doyasıya. Komşular ile damdan dama sohbet ederdik.

Ya kışın, ayaz demlenirdi her ağacın gölgesinde her evin güneş almayan kuytu köşelerinde, üşüme krizleri geçirirdik güneş daha bir sevecen daha bir dostça görünürdü o zaman. Süyüklerden metrelerce sarkan buzları küreklerle aşağı düşürmeye çalışırdık. Evlerin dibine düşürdüğümüz buz parçalarını ve damdan kürüdüğümüz karları küreklerle ileriye doğru atardık ki kerpiç evlerimizin dibi fazla ıslak kalmasın diye.

Bir keresinde arkadaşlardan biri yere düşürdüğümüz büyükçe bir buz parçasını kürekle ileri fırlatacağı sırada ayağı kaydı ve buz parçası yönünü değiştirip alnıma isabet etmez mi? Alnımda kıpkırmızı yarıklar oluşmuştu. Hatta birkaç damla kan akmıştı. Anam, alnımdaki yarama domates salçası sürmüştü iyileşmesi için…

Eskiden kışın kar dört-beş ay kalkmazdı. Bu uzun kış günlerinde toplanırdık evlerde elelepenek oynardık çocuklarla…

O zamanlar tek-tük dolmuş olurdu köye kalkan… Dolmuşu kaçıranlar en yakın akrabalarının evinde misafir olurdu genelde… Hatırlıyorum. Akrabalarımız ya da tanıdıklar gelirdi evimize. Saz çalarlar, türkü söylerler, dini sohbetler yaparlardı. Hatta cenk öyküleri bile anlatılırdı. Göçmen sobasında çay eksik olmazdı. Yazın yapılan kuru üzüm, ceviz sucuğu, tarhana gibi kurutulmuş yiyecekleri de ikram ederdik.

Şimdi her evde bir araba var. Olmasa da her saat başı minibüs kalkıyor artık köylere…

Şimdi misafirler de çok azalmış!

O zamanki yaşam hormonsuzdu.

O günlere özlem duyulmaz mı?

Gece kar bazen sabaha kadar yağardı. Sabah kalktık mı ilk işimiz yağan karı damdan kürümekti. Evin etrafına yığılan karların üzerine atlayıp, yuvarlanırdık. Damdan dama kartopu atardık.

Geceleri az mı minavara oynadık? Grup olurduk, üçerli, beşerli yedişerli kimin ebe olacağına ayaklarımız karar verirdi. Her gruptan bir kişi sırasıyla ayağını diğer ayağının önüne bırakırdı. Kimin ayağı altta kalırsa ebe olurdu. Bu oyun gece oynanırdı. Beşerli grup diyelim. Ebe olan gruptan dördü yalakta kalır. Yalak ebenin kaldığı herhangi sabit bir yer olabilir, bizde genelde söğüt ağacıydı. Diğer gruptan dört kişi ise saklanırdı. Ebe olan gruptan bir kişi saklananları aramaya çıkardı. Yanında ise saklanan gruptan bir kişi bulunurdu. Nedeni ise ebenin nerede olduğunu yüksek sesle eşlerine duyurmasıydı. Eşlerinin sesini duyan saklanan grup, ebeye yakalanmamak için yerini değiştirirdi. Ebenin her attığı adımı arkadaşlarına canlı yayın gibi anlatırdı. Onun için gür sesli ve anlatım kabiliyeti yüksek olan seçilirdi. “İreşit emminin evinin arkasındıyak. Aletirikci Durdu’nun evinin önüne vardık. Karozlü Hasan’ın evine doğru ilerliyok. Çeliklerin İrbemin evinin önünden geçiyok, Mine ablanın bahçe duvarının onünden geçtik, Semerci Duran’ın evinin yanındıyak. Memişlerin Mamedin bahçesi ile Horoz Mamedin evinin arasındaki yoldan Dişlen Ehmedin bahçesine girdikten sona aniden döndük Sevinli Esecenin evine doğru gediyok…” Ebenin yanındaki eşlerinin sesine göre yer değiştiren saklanan grup eğer kendilerini arayan kişinin yalaktan uzak bir yerde olduğunda hemen yalağa varırlar, yalaktaki dört kişiye çeşitli cezalar verirlerdi. Saklanan grup gelir gelmez yalaktakiler ise ‘minavara’ diye bağırırlardı. “minavara” sesi saklanan grubun yalakta olduğu anlamındaydı. Saklanan grubu arayan ebe ise “minavara” sesini duyar duymaz yalağa doğru koşardı. Yanındaki diğer gruptan olan kişi “eşlerim ebe yalağa geliyor, kaçın” diye bağırırdı. Ebe koşarak yalağa geldiğinde saklanan grup gitmiş ise aramaya devam eder, gitmemiş ise saklanan gruptan birini kovalar yakalarsa, bu seferde ebe olan grup saklanır, saklanan grupta ebe olurdu.

Çomça-gelin, çamlak-çömlek patladı, löddük, goçkuç, çüştürüm çüş eşşek, kemik gitti takı tukur, sülenke, çelik, saklambaç ve kovalambaç gibi oyunlar oynardık mahallenin çocuklarıyla… (O zaman internet, bilgisayar ve cep telefonu yoktu. İyi ki yokmuş! Dünya ile iletişim kur ama komşunla ya da en yakın akrabanla kurma…)

Dikkatimizi oyunlarımıza verirdik. Nasıl hamleler yapmamız ve nasıl vurmamız gerektiğini bir bilgin gibi düşünürdük. Zekâ geliştiriciydi. Bu oyunlar mahallenin çocukları arasında yakınlaşmayı, kaynaşmayı ve dostluğu pekiştirirdi. Samimi arkadaşlığın temeliydi. Temel ki sekiz şiddetindeki depreme dayanıklı…

Afşin’in etrafını çeviren yemyeşil tepeler sapsarı kesilirdi sonbahara doğru… Her üzüm bağının sınırlarındaki taşlar yürek şeklindeydi. Yazın yaşını, kışın kurusunu yerdik. Çocuklar ellerinde içi üzüm dolu sepetlerle evlerinin yolunu tutardı.

Beyceğiz Mahallesindeki bağlar… Mışsıcak Mevlit Emmi’nin bağının üzümleri o bölgenin en iyisiydi. Ne, kabarcıklardı! Gözü gibi bakardı bağına… Üzümlerin toprakta çürümemesi ve kaplumbağalardan korumak için çatal başlı serpene ile teyekleri havaya kaldırırdı.

Bağlar kurudu. Hiç kalmadı.

Ya Kızlarpınarı’nın suyu… Tam tepesinde dallarını aşağıya sarkıtan sultan söğüdü, biraz ilerisinde iki dut ağacı, yüzlerce selvi, alt tarafta onlarca kiraz, kirazların altında ekili bostan… Üste Kızlarpınarı’nın suyuyla yeşeren geniş çimenlik, çimenliğin üstü ise bağdı. Kızlarpınarı iki taşın arasından çıkan kışları ılık, yazları buz gibiydi.  Efsaneler mırıldardı berrak suyu akarken… Sultan söğütlerinin uzun dallarından sarkan ince yaprakları öper gibi Kızlarpınarı’nın suyuna yayılırdı. Güneşin sultan söğüdünün yaprakları arasından sızan ışık demetleri adeta birbirleriyle dans ederdi. Sıcağın altında tarlada çalıştığımız günlerde buz gibi suyunu kana kana içerdik. Şırıltısı ve etrafındaki ağaçların gölgesinin serinliği ise yorgunluğumuzu unuttururdu.

Şimdi tek tük ağaçtan başka yeşillik kalmamış, suyu ise çok azalmış.

Kızlarpınarı’nın üst tarafında yaklaşık yüz metre ileride Göz suyu vardı. Göz’ün suyunda zembille balık tutardık. Bir keresinde balık yerine zembilden yılan çıkmaz mı? Zembili bıraktığım gibi sudan çıkmam bir oldu. Bir keresinde de siyah beyaz yılan birkaç defa kıvrılmış, rahmetli anam “Geçme!” demesine rağmen yanından geçmiştim korkusuzca. Şimdi yanından geçmek mi? Asla! Yazın bunaltıcı ve yakıcı sıcağında serinlemek için Göz’ün suyuna tumar tumar çıkardık.

Göz’ün suyunda kilimler ve gelinlik kızların yünleri yıkanırdı. At arabasıyla yünler getirilirdi. Kadınlar yün yıkarken hem kendi aralarında şakalaşırlar hem de türkü söylerlerdi.

Kervanlar geçerdi göz yolundan…

Yaprak kuşları sonbaharda sürüler halinde göç ederlerdi. Konmalarına fırsat vermezlerdi avcılar. Kırma ve çifteli sesleri yankılanırdı Afşin semalarında. Hal böyle olunca, yaprak kuşları artık geçmez oldu bizim ellerden. Yaprak kuşları iri ve geniş kanatlıydı. Eti çok sertti. Saatlerce pişir de pişir.

Evet, eski günlere daldık bir minare bir camiden…

Çocukluğumuzdaki tanıdıklar ile evler, okullar ve camiler olmayınca hem yetim hem de öksüz insan kendi memleketi de olsa…

Anılarımı toplamaya çalıştım enkaz altından…

Anılar ne ile yaşar?

Hey gidi günler hey, neydi o günler?

*

MEHMET GÖREN