Cep telefonlarının kullanımı son yıllarda özellikle akıllı elektronik cihazların ortaya çıkmasından sonra katlanarak artıyor. Akıllı telefonlar, bilgisayarlar ve tabletler, artık iş, sosyal çevre, boş zaman ve hatta aile hayatı için birer yol arkadaşlarımız. Ancak aşırı kullanım, bağımlılık ve korku sorunlarını beraberinde getirebiliyor. Gün içinde en çok neye baktığımızı düşünecek olursak, cevap muhtemelen ailemiz ya da arkadaşlarımız, televizyon ya da kitaplar olmayacaktır; bu soru için en uygun seçenek kesinlikle cep telefonu olacaktır. İş e-postaları, anlık mesajlar, sosyal ağlar veya isteğe bağlı videolarla hayatımızın büyük bir bölümünü oluşturan o küçük cihaz… Aşırı kullanım durumlarında, uzmanların 21. yüzyılın hastalığı olarak tanımladığı nomofobi ile karşı karşıya kalmamız bir hayli olası. Peki nomofobi nedir, nomofobi belirtileri nelerdir, neden olur ve nasıl tedavi edilir? Detaylar bu yazımızda.

Nomofobi Nedir, Ne Anlama Gelir?

Nomofobi ne demek diye baktığımızda bu hastalığın cep telefonu olmadan kalmanın irrasyonel korkusunu temsil ettiğini görüyoruz. Terim 2009 yılında Birleşik Krallık’ta türetildi ve “No Mobile Phone” (Cep Telefonu Yok) terimin kısaltmasından oluşuyor. Elektronik cihaza olan bağımlılık, cihazı evde unuttuğu, pilinin bittiği veya menzil dışına çıktığı için cihaza sahip olmayan kullanıcıda yersiz bir iletişim duygusuna neden oluyor; bu da aslında nomofobik ne demek sorusunun yanıtını oluşturuyor. Bu doğrultuda, 2019’da yapılan bir araştırma, ankete katılanların %44’ünün çevreleriyle “iletişim halinde olmak” için cep telefonlarını kullanamayacakları konusunda endişeli olduklarını ortaya çıkardı.

Dünya Sağlık Örgütü, nomofobi hastalığını henüz zihinsel bir patoloji olarak sınıflandırmamış olsa da, uzmanlar, akıllı telefonların ortaya çıkışından bu yana bu küçük elektronik cihaza artan bağımlılık konusunda uyarıda bulunuyor. Akıllı telefonların büyümesi katlanarak artarken yine yapılan araştırmalarda, dünyadaki mevcut akıllı telefon kullanıcı sayısının 6,37 milyar olduğun gösteriyor. Bu rakam, dünya nüfusunun yalnızca %49,4’ü olan 2016’daki 3,67 milyara kıyasla, an itibariyle küresel nüfusun %80,7’sinin bu cihazlardan birine sahip olduğu anlamına geliyor. Uzmanlar, internet bağlantısının kolaylığı ile birlikte bu artışın, dolayısıyla da bu teknolojik bağımlılığın gelişiminin tohumu olduğu konusunda hemfikir.

Nomofobi Belirtileri Nelerdir?

Nomofobinin en yaygın psikolojik sonuçları arasında kaygı, depresyon veya izolasyon yer alıyor – cep telefonlarının bizi başkalarıyla iletişim halinde tuttuğu düşünülüyor, ancak çevrimiçi ilişkiler yüz yüze olanların yerini aldığında sorunlar ve nomofobi belirtileri ortaya çıkmaya başlıyor. Ekrana aşırı maruz kalma nedeniyle baş ağrısı, mide ağrısı, göz rahatsızlığı veya yanlış konumlandırma nedeniyle bilek ve boyun ağrısı gibi belirtiler de nomofobinin fiziksel yan etkileri arasında.

Nomofobi Neden ve Nasıl Meydana Gelir?

1. Günlük Görevler İçin Kullanışlılık: Cep telefonlarının kullanışlılığı, bu telefonsuz kalma korkusunda önemli bir rol oynuyor. Akıllı telefonlar o kadar çok şey yapabiliyor ki ki; insanlar telefonlarını iletişimde kalmak, ilgilendikleri şeyleri araştırmak, iş yapmak, düzenli kalmak, kişisel bilgilerini paylaşmak ve hatta parayı yönetmek için bile kullanıyor. İnsanlar artık pek çok önemli görev için telefonlarına yöneldiğinden, cihazsız kalmaktan korkmaları belki de çok şaşırtıcı değil. Telefonunuz olmadan olmak, insanların arkadaşları, aileleri, işleri, mali durumları ve bilgileri dahil olmak üzere hayatlarının önemli yönlerinden kopuk ve yalıtılmış hissetmelerine neden olabilir.
2. Günlük Kullanım Miktarı: Araştırmacılar, bu sürekli cep telefonu kullanımının bir teknoloji paradoksunu temsil ettiğini öne sürüyor. Akıllı telefonlar hem özgürleştirici hem de baskıcı olabiliyor. İnsanlar iletişim kurabilir, bilgi toplayabilir ve sosyalleşebilir, ancak aynı zamanda cep telefonu kullanımı hem kısıtlayıcı hem de stres yaratan bir bağımlılığa yol açabilir.
3. Teknolojiye Aşinalık: Gençler İçin Uyuşturucu İstismarı Enstitüsü, cep telefonundan ayrılma kaygısının gençler ve genç yetişkinlerde daha yaygın olabileceğini öne sürüyor. Bu yaş grubundaki gençler çoğunlukla dijital yerlilerdir, yani dijital teknoloji çağında doğup büyümüşlerdir. Bilgisayar, internet ve cep telefonlarıyla erken deneyime sahip oldukları için, bu cihazlar onlar için genellikle günlük yaşamın ayrılmaz bir parçasıdır.

Nomofobi Nasıl Tedavi Edilir?

Nomofobi belirtileriniz varsa veya cep telefonu kullanımınızın hayatınızda sorunlara neden olduğunu düşünüyorsanız, bir ruh sağlığı uzmanıyla konuşmak yardımcı olabilir. Nomofobi için özel bir tedavi olmasa da, terapistiniz semptomlarınızı gidermek için maruz kalma terapisi, bilişsel davranışçı terapi veya her ikisini birden önerebilir. Bazı durumlarda, doktorunuz, yaşıyor olabileceğiniz kaygı veya depresyon belirtilerini gidermek için bir tür ilaç da reçete edebilir.

1. Maruz Kalma Terapisi: Maruz bırakma/kalma terapisi, yavaş yavaş korkularınızla yüzleşmeyi öğreneceğiniz davranışsal bir tekniktir. Nomofobi tedavisi durumunda, giderek telefonunuz olmadan yaşamınızı sürdürmeye alışacaksınız. Çok küçük başlayabilirsiniz; örneğin telefonunuzu belirli bir süre başka bir odada bırakmak gibi. Ardından kademeli olarak, telefonunuz olmadan daha uzun süreler geçirebilirsiniz; örneğin, mağazaya giderken evde bırakmak ya da başka bir şeyle meşgulken kapatmak gibi.
2. Bilişsel Davranışçı Terapi: Bilişsel-davranışçı terapi, uyumsuz davranışlara katkıda bulunan olumsuz ve mantıksız düşünce kalıplarını ele almayı içeren bir süreçtir. Terapistiniz, bu düşünme biçimlerini tanımlamanıza ve bu düşünceleri daha gerçekçi ve mantıklı olanlarla değiştirmenize yardımcı olacaktır. Örneğin, birkaç dakikada bir telefonunuzdaki mesajları kontrol etmezseniz hayati öneme sahip bir şeyi kaçıracağınızı düşünmek yerine, bu teknik size, dikkat ettiğiniz sürece hiçbir şeyi kaçırmayacağınızı hatırlatmaya yardımcı olacaktır.
3. İlaç Tedavisi: Nomofobi tedavisi için spesifik bir ilaç bulunmamakla birlikte, doktorunuz veya psikiyatrınız bazı belirtilerinizi gidermek için anti-anksiyete ilaçları veya antidepresanlar yazabilir. Seçici serotonin geri alım inhibitörleri genellikle anksiyete ve depresyon için birinci basamak tedaviler olarak kullanılır.